Protez Ameliyatı Sonrası
Spora Yeni Başlayanlar Bunlara Dikkat Etmeli!
Spor yapanların yeterli ısınma, germe hareketlerini yapmaması, spora uygun ekipman seçilmemesi, sporun yanlış mekanda yapılması sakatlanma riskini artırmaktadır. Hangi spor yapılırsa yapılsın, öncesinde mutlaka 5-10 dakika ısınma ve germe hareketleri uygulanmalıdır. Asla tok karnına spor yapılmamalıdır. Yapılacak spora uygun olan kıyafetler ve ayakkabılar tercih edilmelidir. Sportif aktivite sırasında terleme ile sıvı ve elektrolit kaybı olacaktır. Özellikle sıcak havalarda bu durum sıklıkla görülür ve mutlaka su takviyesi gereklidir. Bunun için spora başlamadan 15 dakika önce azar azar su ya da sportif içeceklerden alınmalı ve spor sırasında da belirli aralıklarla devam edilmelidir. Spor yaparken adalelerde meydana gelecek kramp ya da ağrı sonrası, yapılan spora o an hemen ara verilmelidir. Dinlendikten sonra kişinin şikayetleri devam ettiği takdirde, sporun o sırada tamamen kesilmesi gerekmektedir.
Halı Saha Maçlarında Daha Seçici Olun!
Halı sahada spor yapacak kişilerin öncelikle, o sahanın zemininin spor yapmaya elverişli olup olmadığına dikkat etmesi gerekmektedir. Halı sahanın direkt beton üstüne yerleştirilip yerleştirilmediği, halı liflerinin uzunluğu çok önemlidir. Çoğu saha zemin şartları zaman içerisinde deforme olmasına rağmen yenileme yapmadığı için sakatlıklar için ciddi risk oluşturabilmektedir. Bununla birlikte zemine uygun ayakkabı ve giysiler kullanılmalıdır. Halı sahaya uygun giyilecek bir ayakkabı ile zeminle ayakkabı arasında kayma sağlanabilir ve buna bağlı sakatlıklar en aza indirilebilir. Bu arada dikkat edilmesi gereken bir nokta da, sahanın olası bir sakatlık anında en azından ilk müdahalenin yapılabileceği asgari ilk yardım şartlarına sahip olmasıdır. Pek çok halı sahada sakatlık sonrası uygulanacak buz kompresi olmadığı için genellikle sakatlanan kişide daha fazla kanama olmakta ve iyileşme gecikmektedir. Yapılacak buz kompresi ve sakatlanan kısmın bandajlanması, iyileşme süresinin kısalmasına neden olacaktır. Bu tür maçlarda sakatlık oluştuğunda, ayağınızın burkulması, dizinizin sakatlanması, ya da adaleleriniz de bıçak batma tarzında yanma olması durumunda meydana gelecek ikincil bir zedelenme, ciddi sakatlanmalara yol açabilir.
Geçmeyen Ağrılarda Mutlaka Bir Ortopediste Başvurulmalı
Kısa sürede iyileşebileceğiniz bir durum yerine, menisküs yırtığı, ön çapraz bağ kopması, ayak bileğinizde bağ kopuğu ya da kırık nedeni ile ameliyata kadar uzanan önemli sakatlıklar açığa çıkabilir. Bunların oluşmaması için, herhangi bir zedelenme ya da sakatlık anında sporun bırakılması ve o bölgeye buz kompresi uygulanması gerekir. Bu uygulamaya saat başı 15-20 dakika olarak 24 saat devam etmelidir. Bu arada sakatlanan bölge bandajlanmalı ve istirahate alınmalıdır. S sonunda şikayetler artan hızda devam ediyorsa mutlaka bir ortopediste başvurulmalıdır.
Menisküs Yırtıkları Tedavisi
En sık görülen belirti ağrıdır. Ağrı eklem hattı boyunca ya da tüm dizde olabilir. Eğer yırtık menisküs kısmı çok büyükse kilitlenme olur. Dizinizi tam olarak düzeltemezsiniz. Menteşe arasına girmiş bir parça gibidir. Bir kalemi kapı menteşesine koyunca kapının tam olarak açılmaması gibi düşünün. Yırtık menisküs çıkartılmazsa uzun süren etkileri oluşur. Eklem yüzeyindeki kıkırdak yırtılabilir ya da zedelenir ve bu eklemi kireçlenmeye (osteoartrıtıs) götürür. Diz şişebilir, sert ve gergin hale gelebilir. Sıvı eklem içinde dolaşır ve hasta dizimde su var der. Bunlar her menisküs yırtığında aynı değildir. Muayenede ağrının yeri saptanır, dizin kilitli olup olmadığına bakılır ve MR görüntüleme filmi ile kesin tanı konulur. Bu ağrısız ve radyasyonsuz bir incelemedir. Bu muayene ve tetkikler sonrası yırtık varsa artroskopi yapılarak yırtık kısım dikilir ya da çıkartılır. Ameliyat sonrası aynı gün yürüyerek evinize dönebilir, 2-3 gün sonra işinize başlayabilirsiniz. Bu işlemler öncesi ve sonrası ağrı ve şişliğin giderilmesi için günde 3-4 kez 10-15 dakika buz kompresi uygulanmalıdır. Aynı zamanda adalelerin zayıflamaması için derhal egzersizlere başlanmalıdır.
Spor sakatlanmalarını önlemek için;
Öncelikle fiziksel kondüsyonumuzun yapılan spora uygun olması gerekir. Eğer bir spora başlayacaksanız yeterli oranda antrenman yapmalısınız. Seçtiğiniz spora uygun belirli aralıklarla yapılan antrenmanlar, sizi yaptığınız spora daha uygun hale getirecek ve sakatlık olasılığı da bu oranda azalacaktır. Yaptığınız sporun kurallarını çok iyi bilmelisiniz. Özellikle temas sporlarında bu daha çok önem kazanır. Kurallara uyulmadan yapılan sporlarda sakatlık oranı artmaktadır. Bunun yanı sıra yaptığımız spora uygun giyinmeli ve uygun ekipman kullanmalıyız. Yaptığımız spora göre dizlerimizi, ellerimizi, gözümüzü, dişlerimizi ve başımızı koruyucu araçlar kullanmalıyız. Giydiğimiz ayakkabıların içlerindeki destekler daima gözden geçirilmeli ve mutlaka topuk rampası aşil tendonunu korumak için konulmalıdır. Sakatlıkların önlenmesinde dinlenmenin ayrı bir önemi vardır. Yorgun olarak yapılan spor sonrası sakatlık oranlarında önemli derecede artma gözlemekteyiz. Aynı şekilde sporun uzun süre yapılması (tenis maçının birkaç ayrı kişi ile yapılıp 3-4 saat sürmesi, ya da arka arkaya 2 kere halı saha maçı oynamak gibi) vücudumuz için zararlı olacaktır ve sakatlığa davetiye çıkaracaktır. Vücudumuzun önce dinlenmesi gerektiğini ve daha sonra spor yapmamız gerektiğini asla aklımızdan çıkarmamalıyız.
Yapılacak her sporun öncesinde mutlaka iyi bir ısınma ve germe yapılmalıdır. İyi ve doğru bir şekilde yapılacak ısınma ve germeler, sizi yapacağınız spora daha uygun hale getirir ve sakatlık riskini azaltır. Yorgun olduğunuzda ya da ağrınız olduğunda asla spor yapmamalısınız. Ağrı size bir problem olduğunu göstermektedir. Üzerine gitmekle daha sonra ciddi sorunlar yaratacak sakatlıklarla yüz yüze kalabilirsiniz. Ne yazık ki bu gibi yanlış ayakkabı giyme, destek kullanmama ve ağrısı olmasına rağmen spora devam etme sonrası onlarca ayak, bilek, diz zedelenmeleri ve aşil tendon rüptürü görülmektedir. Bunun yanında bilhassa kış mevsiminde sakatlık sonrası kayak yapmaya devam etmek dizde bağ ve menisküslerde ciddi sorunlara yol açabilmektedir.