Menisküs Yırtığı
Dizde bulunan kıkırdak yapıların zorlanma veya ani hareketle zarar görmesidir. Menisküs yırtığı, genellikle sporcularda, çömelme veya dizin ani dönmesiyle oluşur. Dizde ağrı, şişlik, kilitlenme ve hareket kısıtlılığına neden olabilir. Fizik tedavi, istirahat veya ileri vakalarda cerrahi tedavi gerekebilir. Erken tanı, iyileşme sürecini hızlandırır ve kalıcı hasarları önler.
Menisküs Yırtığı Belirtileri Nelerdir?
Menisküs yırtığı olan kişiler genellikle dizde ağrı hissederler. Bu ağrı, özellikle dizin belirli bölgelerine baskı uygulandığında ya da bükülme gibi hareketler yapıldığında şiddetlenir. Ağrı, başlangıçta hafif olabilir, ancak yırtığın ilerlemesiyle daha belirgin hale gelir. Eklemde sıvı birikmesine yol açarak şişliğe neden olabilir. Bu şişlik, özellikle yırtığın hemen ardından görülür ve dizin normalden daha büyük görünmesine neden olabilir.
Şişlik, egzersiz veya uzun süre ayakta kalma gibi durumlarla artabilir. Bu durumu yaşayan kişiler, dizlerinde takılma veya kilitlenme hissi yaşayabilirler. Bu, dizin belirli hareketlerde sıkışması ve serbestçe hareket etmemesi durumudur. Özellikle bükülme ve dönme hareketlerinde dizde bu tür anormal durumlar yaşanabilir.
Dizin tam anlamıyla hareket etmesini engelleyebilir. Bu, özellikle dizin bükülmesi veya düzlemesi sırasında hissedilen kısıtlamalar şeklinde ortaya çıkabilir. Yırtık daha büyükse, dizdeki hareket kabiliyeti daha fazla sınırlanabilir. Bazı durumlarda, dizin hareketi sırasında çatlama veya gıcırtı gibi seslerin duyulmasına yol açabilir. Bu sesler, menisküsün yırtıldığı bölgedeki kıkırdakların birbirine sürtünmesinden kaynaklanır. Yırtık, dizde zayıflığa ve güçsüzlük hissine neden olabilir. Diz, normalde taşıdığı vücut ağırlığını ve hareketi desteklemek için sağlam bir yapıya ihtiyaç duyar. Menisküs yırtığı, bu stabiliteyi bozar ve dizde bir tür güçsüzlük hissi yaratır.
Özellikle fiziksel aktivite sonrası belirtiler artabilir. Özellikle yürüyüş, koşu ya da merdiven çıkma gibi hareketler, ağrının şiddetlenmesine ve dizde daha fazla şişlik oluşmasına neden olabilir. Eğer tedavi edilmezse, ağrı zamanla daha da şiddetli hale gelebilir. Erken evrelerde ağrı yalnızca egzersiz sırasında hissedilirken, ilerleyen dönemlerde sürekli hale gelir. Tedavi edilmesi önemlidir. Çünkü tedavi edilmeden bırakıldığında dizdeki ağrı ve şişlik daha da kötüleşebilir, ayrıca eklemde kalıcı hasar meydana gelebilir. Eğer bu belirtilerden herhangi birini yaşıyorsanız, bir ortopediste başvurmanız önemlidir.
Menisküs Yırtığı Neden Olur?
Genellikle dizin aniden bükülmesi veya dönmesi sonucu meydana gelir. Spor yaparken özellikle futbol, basketbol, tenis gibi spor dallarında, hızlı hareketler ve ani yön değiştirmeler yol açabilir. Menisküs, yaşla birlikte doğal olarak zayıflar ve daha kırılgan hale gelir. 30 yaş ve sonrasında menisküs dokusu daha az elastik ve kuvvetlidir, bu da yırtılma riskini artırır. Yaşla birlikte yapılan günlük aktiviteler, menisküsün zayıflamasına neden olabilir. Diz eklemi, kaslar ve bağlarla desteklenir. Bu yapıların dengesizliği veya zayıflığı menisküsün daha fazla yük altında kalmasına ve kolayca yırtılmasına neden olabilir.
Özellikle kas güçsüzlüğü veya yanlış duruş, riski artırır. Diz eklemine aşırı yük binmesi, menisküs üzerinde baskı oluşturur. Bu durum, aşırı kilo, ağır kaldırma veya uzun süreli ayakta durma gibi durumlarla ilişkilidir. Yüksek baskı altında menisküs yırtığı yaşanması daha olasıdır. Bazı insanlar bu duruma daha yatkın olabilir. Ailevi geçiş veya belirli genetik faktörler, bireylerin menisküsleri üzerinde zayıf noktalara sahip olmalarına neden olabilir. Önceki diz yaralanmaları, menisküsün zayıflamasına neden olabilir.
Örneğin, diz bağlarının kopması veya burkulmalar, menisküs üzerinde kalıcı hasara yol açabilir. Bu da yeni yaralanmalara zemin hazırlayabilir. Özellikle sporcular arasında yaygındır. Koşucular, futbolcular, basketbolcular gibi sporcular, diz eklemine büyük baskı uygulayan ani hareketler, sıçramalar ve hızla değişen yönler nedeniyle risk altındadır. Menisküs yırtığı, genellikle ağrı, şişlik, hareket kısıtlılığı gibi belirtilerle kendini gösterir. Erken tanı ve tedavi ile ciddi komplikasyonlardan kaçınılabilir.
Menisküs Yırtığı Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Dizin daha fazla zarar görmesini önlemek için bir süre dinlenmek önemlidir. Zorlayıcı egzersizlerden ve ani hareketlerden kaçınılmalıdır. Dize düzenli olarak buz kompresi yapmak, şişlik ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olur. Günde birkaç kez 15-20 dakika uygulanabilir. Direkt cilde temas ettirilmemelidir.
Ağrı ve iltihabı hafifletmek için doktor önerisiyle anti-inflamatuar ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar geçici rahatlama sağlar. Fizyoterapist eşliğinde yapılan egzersizler sayesinde diz çevresindeki kaslar güçlendirilir.
Böylece ekleme binen yük azalır ve hareket kabiliyeti geri kazanılır. Dizlik ya da baston gibi yardımcı ekipmanlar kullanılarak dizin korunması sağlanır ve iyileşme süreci desteklenir. Eğer yırtık büyükse, dizin kilitlenmesine neden oluyorsa ya da fizik tedaviye yanıt vermiyorsa cerrahi yöntem gerekir. Genellikle artroskopi adı verilen kapalı yöntemle menisküs dikilir. Bazı durumlarda yırtık menisküsün tamamen onarılması mümkün olmayabilir. Bu durumda yırtık kısmı alınarak dizdeki sıkışma giderilir. Bu da artroskopik yöntemle yapılır.
